Een ras bestaat uit een groep individuen, die van een andere groep te onderscheiden zijn door lichamelijke en erfelijke eigenschappen, met andere woorden ze lijken erg op elkaar. Klik hier voor meer informatie.
In totaal zijn er meer dan 40 erkende kattenrassen in Nederland. Het verzamelen van wetenschappelijke informatie over de aandoeningen die in een kattenras voorkomen kost veel tijd, vandaar dat wij tot nu toe alleen de meest voorkomende rassen in onze wijzer hebben staan. Ons streven is echter wel om de RaskattenWijzer steeds verder uit te breiden en te verbeteren. Mocht jouw ras er niet bij staan, dan kun je het ontbrekende ras aan ons doorgeven.
Om een aandoening te vinden, dien je de naam van de ziekte in het zoekvenster te typen. Je kunt ook selecteren op een categorie met aandoeningen, zoals de categorie 'hart en bloedvaten'. Heb je een kat met een erfelijke aandoening die niet in de RaskattenWijzer staat, laat het ons weten via info@dierenrecht.nl.
Dat klopt, maar bij kruisingen en de "gewone huiskat" is veel minder sprake van inteelt en dus van erfelijke aandoeningen. Niet-raskatten leven over het algemeen langer en zijn gezonder.
De RaskattenWijzer geeft een overzicht van ruim 50 erfelijke aandoeningen, die bij 22 kattenrassen in Nederland voorkomen. De website is ontwikkeld voor consument, fokker en professional die werkt met katten, en iedereen in Nederland, die raskatten een goed hart toedraagt. Bezitters van raskatten kunnen op de RaskattenWijzer nagaan of de klachten die hun kat heeft misschien worden veroorzaakt door een erfelijke aandoening: een ras gerelateerde aandoening die erfelijk bepaald is. Verder wil de RaskattenWijzer laten zien dat de problemen bij raskatten (soms) veel ernstiger zijn dan velen denken. Door alle (media)aandacht hopen wij dat de overheid, de rasverenigingen maatregelen nemen en de raskatten weer gezond worden.
Het is voor een koper van een rashond natuurlijk zeer belangrijk om te weten hoe groot de kans is op één of meer erfelijke aandoeningen. De RashondenWijzer geeft een zo goed mogelijke schatting, primair gebaseerd op Nederlands onderzoek en ervaringen van verschillende veterinair specialisten. Is dat er niet, dan is de schatting gebaseerd op gerenommeerd buitenlands onderzoek. Zijn er geen betrouwbare percentages bekend, maar is het duidelijk dat een ziekte vaak voorkomt, dan wordt dit onderzoek ingedeeld in de categorie met score 1: er is sprake van een verhoogde kans op de ziekte
Jouw raskat is na de koop ziek geworden. Waar moet je aan denken nadat je een raskat hebt gekocht die ziek is geworden?
- Als jouw raskat na de levering ziek is geworden, kun je, afhankelijk van de ziekte en het tijdsverloop na de levering, mogelijk bij de fokker een beroep doen op garantie. Als de fokker jou bijvoorbeeld niet duidelijk heeft gewaarschuwd m.b.t. het risico van het ontstaan van erfelijke ziektes, kan de fokker aangesproken worden vanwege de levering van een ‘ondeugdelijk product’.
- Communiceer altijd schriftelijk met de fokker. Telefoongesprekken worden niet vastgelegd en mocht het conflict escaleren en voor de rechter komen te liggen, dien je aan te tonen dat je de fokker op de hoogte hebt gebracht van de ontdekking van de erfelijke ziekte en jouw aanspraak op vergoeding van de kosten.
- Bewaar zorgvuldig het koopcontract en alle correspondentie met de fokker.
- Fokkers of een vereniging van fokkers kunnen jou aanbieden om jouw conflict met een fokker aan een geschillencommissie van de fokvereniging voor te leggen. De geschillencommissie brengt dan doorgaans een bindend advies uit m.b.t. jouw conflict. De samenstelling, werkwijze en deskundigheid van een geschillencommissie is niet altijd van tevoren duidelijk. De kwaliteit van bindend advies kan om die reden zeer wisselend zijn. Een bindend advies kan bovendien de toegang tot de gewone rechter moeilijk of onmogelijk maken. Als de koper heeft ingestemd met de kwestie voorleggen aan een geschillencommissie, is het goed mogelijk dat een rechter later niet meer inhoudelijk naar de kwestie wil kijken omdat bindend advies is uitgebracht.
- Veel gemaakte “fouten” m.b.t. de communicatie met een fokker nadat de geleverde kat ziek is geworden:
- Nadat een erfelijke ziekte is vastgesteld bij jouw raskat, heb je de fokker telefonisch op de hoogte gesteld en eventueel vergoeding van kosten besproken. Je hebt afgezien van schriftelijke communicatie, want dat is zo “hard en zakelijk” of “confronterend” en je dacht er mondeling wel uit te kunnen komen.
- Je staat op vriendschappelijke voet met de fokker en daarom heb je afgezien van schriftelijke communicatie. De fokker heeft telefonisch begrip voor jou getoond en gezegd de kwestie op te willen lossen. Je bent gerustgesteld en in de veronderstelling gebracht dat de fokker jouw kosten zal vergoeden. Helaas hebben wij ervaring met fokkers die zich later hun telefonische toezegging om de kwestie op te willen lossen en kosten te vergoeden niet meer kunnen herinneren.
- Als de fokker telefonisch toezeggingen doet, vraag dan om schriftelijke bevestiging. Als er niet vlot een schriftelijke toezegging van de fokker komt, kan dat een indicatie zijn dat de fokker onwillig is om zijn tekortkoming te erkennen. Breng de fokker dan schriftelijk in beleefde doch zakelijke termen op de hoogte van jouw aanspraak, ook als je de fokker persoonlijk kent.
- Nadat een erfelijke ziekte bij jouw raskat is vastgesteld, verstrijkt een lange tijd voordat je de fokker schriftelijk op de hoogte stelt van de ontdekking van de ziekte. Het ongebruikt laten verstrijken van tijd kan jouw beroep op garantie zwakker maken.
- In veel koopcontracten staat dat de fokker recht heeft op het laten uitvoeren van een “second opinion”, nadat je de fokker hebt geconfronteerd met de bevindingen van jouw dierenarts dat jouw kat een erfelijke ziekte heeft. In beginsel heeft de fokker recht op het laten uitvoeren van een second opinion. Laat daarom altijd een eventueel extra onderzoek (second opinion) uitvoeren als de fokker daarom vraagt.
RaskattenWijzer geeft risico weer
Wanneer er bij de RaskattenWijzer bij jouw kattenras staat dat er een grote kans is op erfelijke aandoeningen, dan betekent het niet dat jouw raskat deze aandoening per definitie ook zal krijgen. Vergelijk het met de opmerking: “mijn opa heeft zijn hele leven sigaretten gerookt en werd 90 jaar, dus roken is helemaal niet ongezond”. Zeker, er zijn rokers die oud worden, maar er zijn er gemiddeld veel meer die vroegtijdig overlijden. De RaskattenWijzer geeft dus alleen de kans op een erfelijke aandoening aan, maar je kunt geluk hebben. Maar zou je zo’n risico voor jezelf nemen of voor jouw kinderen? Neem dan ook geen risico bij de aanschaf van een kat.
Prevalentie erfelijke aandoening
Wanneer je bij jouw raskat op ‘score’ klikt, krijg je o.a. meer informatie over de prevalentie (het voorkomen) van alle erfelijke aandoeningen. Wanneer de prevalentie een 4 scoort (de hoogste score), betekent dat meer dan 25% van de katten deze aandoening heeft. Wanneer de prevalentie een 2 scoort, betekent dit dat meer dan 5% en minder dan 10% van de raskatten deze aandoening heeft. Wanneer de prevalentie een 0 scoort betekent dat minder dan 1% van de raskatten deze aandoening heeft of dat de prevalentie niet bekend is, maar dan alsnog is er sprake van een risico. Wanneer een aandoening dus vaak voorkomt (5-10%) zijn er alsnog veel katten (90 tot 95%) die deze aandoeningen niet hebben. Deskundigen vinden voor veel aandoeningen een score van meer dan 1% al onacceptabel en meer dan 5% volstrekt onacceptabel.
Raskattenfokkers
Er zijn raskattenfokkers die een gericht fokbeleid voeren en hierbij rekening houden met de gezondheid van het dier (erfelijke aandoeningen). De kans op erfelijke aandoeningen zal bij deze raskatten lager kunnen zijn dan vermeld op de RaskattenWijzer. Er zijn ook fokkers die alleen fokken op het uiterlijk en de gezondheid onbelangrijk vinden. Het risico op erfelijke aandoeningen zal bij deze raskatten hoger kunnen zijn dan vermeld op de RaskattenWijzer.
Herkennen erfelijke aandoening
Daarnaast is het vaak moeilijk om erfelijke aandoeningen te herkennen; kattenbezitters, maar soms ook dierenartsen, weten niet altijd dat een ziekte ook een erfelijke achtergrond kan hebben.
In de RaskattenWijzer is een erfelijke achtergrond terug te vinden.
Als een kattenras bijvoorbeeld vijf aandoeningen heeft, dan wordt het aantal minpunten als volgt bepaald door:
- per aandoening de ernst van de ziekte vast te stellen
- per aandoening de behandelbaarheid vast te stellen
- het risico op die aandoening (de prevalentie) te bepalen
- vervolgens de som van het aantal minpunten van 1 en 2 te nemen
- en deze som te vermenigvuldigen met de minpunten van 3;
- dit geeft het aantal minpunten per aandoening
- van de (in dit geval) vijf aandoeningen worden de scores opgeteld
- vervolgens wordt bepaald binnen welke categorie de score valt:
- weinig bezwaren bekend: score tot 5 minpunten
- gering risico op erfelijke aandoeningen: score tot 10 minpunten
- beduidend risico: score tot 20 minpunten
- hoog risico: score tot 40 minpunten
- zeer hoog risico: score 40 minpunten of hoger
Kijk voor meer informatie in de Verantwoording.
Wij stimuleren dierenliefhebbers om een kat uit het asiel te halen. Er zitten ontzettend veel katten in het asiel in Nederland, die op zoek zijn naar een baasje. Kijk voor een asielkat op www.ikzoekbaas.nl.
Mocht je toch een kat uit een nestje willen aanschaffen, dan adviseert Dier&Recht te kiezen voor een niet-raskat. Een raskat, ook al heeft deze een stamboom of gezondheidsverklaring, heeft vaak een grotere kans op erfelijke aandoeningen dan een niet-raskat. Raskatten kosten bovendien vaak veel meer geld.
Bij ‘raskatten’ zonder stamboom (ook wel 'look-alikes' genoemd) komen vaak dezelfde erfelijke aandoeningen voor als bij raskatten met stamboom.
Mocht je toch een raskat (met of zonder stamboom) willen aanschaffen, dan is het belangrijk dat je met behulp van de RaskattenWijzer kijkt welke erfelijke aandoeningen bij de kat van jouw keuze voorkomen. Leg jouw bevindingen voor bij de fokker. Verifieer of de ouderdieren getest zijn op erfelijke aandoeningen en vraag naar de resultaten en naar garanties. Er zijn fokkers die uitgebreid testen op afwijkingen, maar er zijn er ook velen die dit niet doen!
Kijk voor verdere informatie voor de aanschaf van een kitten bij tips en advies.
De meest voorkomende erfelijke aandoeningen werden ter beoordeling van de behandelbaarheid voorgelegd aan dierenartsen, en waar mogelijk opgesteld naar analogie van de RashondenWijzer waarbij de ernst van een aandoening wordt bepaald door factoren als pijn, leed, verlies aan vitaliteit, aantasting van welzijn of gezondheid, verlies aan intrinsieke waarde, vermindering van geluk. De ernst van een aandoening wordt beoordeeld met in acht name van de situatie zoals het dier de aandoening ervaart.
De prevalentie, het voorkomen van de ziekte, is gebaseerd op een onderzoek waarbij gebruik is gemaakt van circa 200 wetenschappelijke bronnen.
Op de website van de RaskattenWijzer staan onder het menu ‘Verantwoording’ gegevens over de onderzoeken die gedaan zijn door de verschillende onderzoeksbureaus. Onderaan de pagina van elke raskat staat een lijst met bronnen waarop de gegevens voor dat kattenras gebaseerd zijn.
De inventarisatie van de erfelijke aandoeningen is gebaseerd op wetenschappelijke literatuur, veterinaire vakliteratuur, informatie van het Platvorm Verantwoord Huisdierbezit, de Raad voor Dierenaangelegenheden, de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, het Landelijk Informatie Centrum Gezelschapsdieren en Genetic Counselling Services voor Nederland.
Voor de RaskattenWijzer is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van Nederlandse bronnen. Indien deze niet of nauwelijks beschikbaar waren, is eveneens gebruik gemaakt van buitenlandse bronnen. De buitenlandse bronnen die gebruikt zijn, betreffen allemaal internationaal onderzoek.
Volgens experts zijn raskatten over de hele wereld (genetisch) grotendeels gelijk aan elkaar. Ook vindt er internationaal veel uitwisseling plaats van raskatten. Daarom zijn uitkomsten van buitenlands wetenschappelijk onderzoek in zeer veel gevallen ook voor de Nederlandse situatie relevant. Dit soort bronnen worden evenwel alleen gebruikt als er geen geschiktere, Nederlandse bronnen zijn.
Let op: Wel is het mogelijk dat de prevalentie (de mate van voorkomen van een erfelijke aandoening in de populatie) in Nederland enigszins afwijkt van de prevalentie in het buitenland. Dit zal met name gelden voor de erfelijke aandoeningen die niet ontstaan door het uiterlijke kenmerken, maar door inteelt meer voorkomen in een bepaalde populatie. De erfelijke aandoeningen die wel gerelateerd worden aan uiterlijke kenmerken, zullen vergelijkbaar zijn qua prevalentie tussen de Nederlandse populatie en de populaties in het buitenland, doordat het uiterlijk van de kat wereldwijd wordt gebaseerd op de rasstandaard. Naarmate een land geografisch dichterbij ligt, zijn de overeenkomsten met Nederland naar verwachting groter. Maar het is mogelijk dat de scores voor prevalentie, bij nieuw (Nederlands) onderzoek of nieuwe inzichten, naar boven of naar beneden zullen worden bijgesteld. De scores voor de ernst en behandelbaarheid zijn in alle landen gelijk.
Wanneer je ervan overtuigd bent dat de prevalentie (de mate van voorkomen van een erfelijke aandoening in de populatie) niet overeenkomt met de praktijk in Nederland, willen wij jou vragen jouw argumenten te voorzien van wetenschappelijk onderzoek of een gezondheidsinventarisatie en te sturen aan info@dierenrecht.nl. Wij zullen deze dan in behandeling nemen.
Uit het literatuuronderzoek komt naar voren, dat de Ocicat en Siberische kat relatief gezonde kattenrassen lijken. Er zijn bij deze twee rassen weinig erfelijke aandoeningen beschreven. Ook bij de Blauwe Rus en Chartreux lijken relatief weinig specifieke en ras-typische ziekten naar voren te komen. We moeten rekening houden met het feit dat er minder wetenschappelijke publicaties zijn over deze kattenrassen. Het beste ras is echter rasloos. Rasloze katten hebben vrijwel nooit last van inteelt of schadelijke raskenmerken.
Het uiterlijk van onze raskatten wordt bepaald door mode en smaak. Het hebben van een echte raskat geeft mensen soms een gevoel van status. Wat veel mensen niet weten is dat een echte raskat geen garantie is op een gezonde kat. Eerder het tegendeel; het doorfokken op uiterlijke kenmerken creëert katten die vaak lijden aan diverse erfelijke aandoeningen.
Een ziektekostenverzekering voor jouw kat dekt onverwachte medische kosten. De kosten van behandeling van erfelijke aandoeningen kunnen door verzekeraars worden uitgesloten. Lees daarom de polisvoorwaarden goed door!
De RaskattenWijzer geeft een goede indicatie. Het kan zijn dat door nieuw vergaarde kennis conclusies veranderen, maar het zal niet gauw gebeuren dat een negatief koopadvies ineens positief wordt. De RaskattenWijzer geeft zo goed mogelijk de huidige stand van onze kennis weer. Vergissingen zijn nooit uit te sluiten en worden hersteld indien hiertoe aanleiding is. De database is zo opgezet dat verbeteringen snel door te voeren zijn. De RaskattenWijzer is a work in progress! Ook maakt de RaskattenWijzer gebruik van buitenlandse bronnen, die in sommige gevallen wellicht kunnen afwijken van de Nederlandse situatie.
Stuur een e-mail naar info@dierenrecht.nl, voorzien van jouw argumenten en liefst ook voorzien van een (wetenschappelijke) onderbouwing. Houd er s.v.p. rekening mee dat één (goede) ervaring met één of enkele katten niet hoeft te betekenen dat er geen verhoogde kans op erfelijke ziekten is bij dit specifieke ras.