Rashonden zijn honden die gedeelde uiterlijke en gedragskenmerken hebben en meestal genetisch aan elkaar verwant zijn. Vroeger werden honden voornamelijk geselecteerd op gezondheid en uithoudingsvermogen, terwijl tegenwoordig de uiterlijke kenmerken van groter belang zijn. Het selecteren op uiterlijke kenmerken heeft geresulteerd in verschillende ‘rassen’, vaak met hun eigen rasstandaard. Om de raszuiverheid in stand te houden gaan rasverenigingen nog een stapje verder en hebben als voorwaarde dat enkel gefokt mag worden met dieren uit dezelfde bloedlijn die geregistreerd staan in een stamboek.
We onderscheiden daarom twee soorten rashonden: rashonden met stamboom en rashonden zonder stamboom. Rashonden met stamboom zijn (aantoonbaar) onderdeel van een gesloten populatie, waarbij alleen gefokt wordt met ouderdieren uit deze groep. Een stamboom afgegeven door de Raad van Beheer is het bewijs van de ‘raszuiverheid’ en herkomst van deze rashond met stamboom. Rashonden zonder stamboom voldoen net zo goed aan de uiterlijke en gedragskenmerken van het ras, maar zijn niet altijd afkomstig uit de gesloten populatie. Om deze reden worden ze ook wel ‘look-alikes’ genoemd, maar worden ondanks het ontbreken van een stamboom wel tot het ras gerekend. Wanneer in de RashondenWijzer over ‘rashonden’ wordt gesproken, wordt de hele groep bedoeld, tenzij expliciet anders vermeld. Wij hebben hiervoor gekozen omdat rashonden met en zonder stamboom over het algemeen te maken hebben met dezelfde schadelijke raskenmerken en erfelijke ziekten.
In totaal zijn er meer dan 300 erkende hondenrassen in Nederland. Het verzamelen van wetenschappelijke informatie over de aandoeningen die in een hondenras voorkomen kost veel tijd, vandaar dat wij tot nu toe alleen de 109 meest voorkomende rassen in onze wijzer hebben staan. Ons streven is echter wel om de RashondenWijzer steeds verder uit te breiden en te verbeteren. Mocht jouw ras er niet bij staan, dan kun je het ontbrekende ras aan ons doorgeven.
Om een aandoening te vinden, dien je de naam van de ziekte in het zoekvenster te typen. Je kunt ook selecteren op een categorie met aandoeningen, zoals de categorie 'hart en bloedvaten'. Heb je een hond met een erfelijke aandoening die niet in de RashondenWijzer staat, laat het ons weten via info@dierenrecht.nl.
Jouw rashond is na de koop ziek geworden. Waar moet je aan denken nadat je een rashond hebt gekocht die ziek is geworden?
- Als jouw rashond na de levering ziek is geworden, kun je, afhankelijk van de ziekte en het tijdsverloop na de levering, mogelijk bij de fokker een beroep doen op garantie. Als de fokker jou bijvoorbeeld niet duidelijk heeft gewaarschuwd m.b.t. het risico van het ontstaan van erfelijke ziektes, kan de fokker aangesproken worden vanwege de levering van een ‘ondeugdelijk product’.
- Communiceer altijd schriftelijk met de fokker. Telefoongesprekken worden niet vastgelegd en mocht het conflict escaleren en voor de rechter komen te liggen, dien je aan te tonen dat je de fokker op de hoogte hebt gebracht van de ontdekking van de erfelijke ziekte en jouw aanspraak op vergoeding van de kosten.
- Bewaar zorgvuldig het koopcontract en alle correspondentie met de fokker.
- Fokkers of een vereniging van fokkers kunnen jou aanbieden om jouw conflict met een fokker aan een geschillencommissie van de fokvereniging voor te leggen. De geschillencommissie brengt dan doorgaans een bindend advies uit m.b.t. jouw conflict. De samenstelling, werkwijze en deskundigheid van een geschillencommissie is niet altijd van tevoren duidelijk. De kwaliteit van bindend advies kan om die reden zeer wisselend zijn. Een bindend advies kan bovendien de toegang tot de gewone rechter moeilijk of onmogelijk maken. Als de koper heeft ingestemd met de kwestie voorleggen aan een geschillencommissie, is het goed mogelijk dat een rechter later niet meer inhoudelijk naar de kwestie wil kijken omdat bindend advies is uitgebracht.
- Veel gemaakte “fouten” m.b.t. de communicatie met een fokker nadat de geleverde hond ziek is geworden:
- Nadat een erfelijke ziekte is vastgesteld bij jouw rashond, heb je de fokker telefonisch op de hoogte gesteld en eventueel vergoeding van kosten besproken. Je hebt afgezien van schriftelijke communicatie, want dat is zo “hard en zakelijk” of “confronterend” en je dacht er mondeling wel uit te kunnen komen.
- Je staat op vriendschappelijke voet met de fokker en daarom heb je afgezien van schriftelijke communicatie. De fokker heeft telefonisch begrip voor jou getoond en gezegd de kwestie op te willen lossen. Je bent gerustgesteld en in de veronderstelling gebracht dat de fokker jouw kosten zal vergoeden. Helaas hebben wij ervaring met fokkers die zich later hun telefonische toezegging om de kwestie op te willen lossen en kosten te vergoeden niet meer kunnen herinneren.
- Als de fokker telefonisch toezeggingen doet, vraag dan om schriftelijke bevestiging. Als er niet vlot een schriftelijke toezegging van de fokker komt, kan dat een indicatie zijn dat de fokker onwillig is om zijn tekortkoming te erkennen. Breng de fokker dan schriftelijk in beleefde doch zakelijke termen op de hoogte van jouw aanspraak, ook als je de fokker persoonlijk kent.
- Nadat een erfelijke ziekte bij jouw rashond is vastgesteld, verstrijkt een lange tijd voordat je de fokker schriftelijk op de hoogte stelt van de ontdekking van de ziekte. Het ongebruikt laten verstrijken van tijd kan jouw beroep op garantie zwakker maken.
- In veel koopcontracten staat dat de fokker recht heeft op het laten uitvoeren van een “second opinion”, nadat je de fokker hebt geconfronteerd met de bevindingen van jouw dierenarts dat jouw hond een erfelijke ziekte heeft. In beginsel heeft de fokker recht op het laten uitvoeren van een second opinion. Laat daarom altijd een eventueel extra onderzoek (second opinion) uitvoeren als de fokker daarom vraagt.
RashondenWijzer geeft risico weer
Wanneer er bij de RashondenWijzer bij jouw hondenras staat dat er een grote kans is op erfelijke aandoeningen, dan betekent het niet dat jouw rashond deze aandoening per definitie ook zal krijgen. Vergelijk het met de opmerking: “mijn opa heeft zijn hele leven sigaretten gerookt en werd 90 jaar, dus roken is helemaal niet ongezond”. Zeker, er zijn rokers die oud worden, maar er zijn er gemiddeld veel meer die vroegtijdig overlijden. De RashondenWijzer geeft dus alleen de kans op een erfelijke aandoening aan, maar je kunt geluk hebben. Maar zou je zo’n risico voor jezelf nemen of voor jouw kinderen? Neem dan ook geen risico bij de aanschaf van een hond.
Prevalentie erfelijke aandoening
Wanneer je bij jouw rashond op ‘score’ klikt, krijg je o.a. meer informatie over de prevalentie (het voorkomen) van alle erfelijke aandoeningen. Wanneer de prevalentie een 4 scoort (de hoogste score), betekent dat meer dan 25% van de honden deze aandoening heeft – of betreft het volgens de CIDD een belangrijke aandoening. Wanneer de prevalentie een 2 scoort, betekent dit dat meer dan 5% en minder dan 10% van de rashonden deze aandoening heeft – of heeft de aandoening volgens de CIDD een hogere incidentie. Wanneer de prevalentie een 0 scoort betekent dat minder dan 1% van de rashonden deze aandoening heeft, maar dan alsnog is er sprake van een risico. Wanneer een aandoening dus vaak voorkomt (5-10%) zijn er alsnog vele honden (90 tot 95%) die deze aandoeningen niet hebben. Deskundigen vinden voor veel aandoeningen een score van meer dan 1% al onacceptabel en meer dan 5% volstrekt onacceptabel.
Rashondenfokkers
Er zijn rashondenfokkers die een gericht fokbeleid voeren en hierbij rekening houden met de gezondheid van het dier (erfelijke aandoeningen). De kans op erfelijke aandoeningen zal bij deze rashonden lager kunnen zijn dan vermeld op de RashondenWijzer. Er zijn ook fokkers die alleen fokken op het uiterlijk en de gezondheid onbelangrijk vinden. Het risico op erfelijke aandoeningen zal bij deze rashonden hoger kunnen zijn dan vermeld op de RashondenWijzer.
Herkennen erfelijke aandoening
Daarnaast is het vaak moeilijk om erfelijke aandoeningen te herkennen; hondenbezitters, maar soms ook dierenartsen, zien niet altijd dat een hond ziek is of een erfelijke aandoening heeft. Vele klachten worden vaak niet geassocieerd met een erfelijke aandoening. Bij honden valt bijvoorbeeld moeilijk te herkennen dat ze lijden aan Syringomyelie. De symptomen (bijv. krabben aan de oren) worden vaak verkeerd geïnterpreteerd; mensen denken dat hun hond last heeft van de oren. Ook worden chronische hart- of ademhalingsproblemen niet herkend; bepaalde symptomen worden als normaal, of zelfs als leuk ervaren (denk aan het knorren van een Engelse Bulldog). De honden zijn ziek, ervaren stress of hebben zelfs pijn, maar het wordt niet opgemerkt.
Zeker, ook gewone honden kunnen ziek worden. Maar bij naturashonden (bastaards en kruisingen) is (logischerwijs) veel minder sprake van inteelt en dus van erfelijke aandoeningen. Niet-rashonden leven gemiddeld langer, zijn gezonder, vitaler en hebben meer levenslust. Zowel de aanschafkosten als de dierenartskosten zijn over het algemeen een stuk lager. Natuurlijk kunnen ook bastaardhonden een erfelijke aandoening krijgen, maar die kans is een stuk kleiner.
De RashondenWijzer informeert kopers over de kans op erfelijke aandoeningen bij rashonden. Bezitters van rashonden kunnen op de RashondenWijzer nagaan of de klachten die hun hond heeft misschien worden veroorzaakt door een erfelijke aandoening: een ras gerelateerde aandoening die erfelijk bepaald is. Verder wil de RashondenWijzer laten zien dat de problemen bij rashonden veel ernstiger zijn dan velen denken. Door alle (media)aandacht hopen wij dat de overheid, de Raad van Beheer voor de Kynologie en de rashondenverenigingen nu eindelijk echte maatregelen nemen en de rashonden weer gezond worden.
De ernst en behandelbaarheid van de verschillende aandoeningen werd vastgesteld door de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. De prevalentie, het voorkomen van de ziekte, is gebaseerd op een onderzoek waarbij gebruik werd gemaakt van circa 200 wetenschappelijke bronnen.
Op de website staan gegevens over de onderzoeken die gedaan zijn door de verschillende onderzoeksbureaus. Onderaan de pagina van de rashond staat een lijst met bronnen waarop de gegevens voor dat hondenras gebaseerd zijn.
Het is voor een koper van een rashond natuurlijk zeer belangrijk om te weten hoe groot de kans is op één of meer erfelijke aandoeningen. De RashondenWijzer geeft een zo goed mogelijke schatting, primair gebaseerd op Nederlands onderzoek en ervaringen van verschillende veterinair specialisten. Is dat er niet, dan is de schatting gebaseerd op gerenommeerd buitenlands onderzoek. Zijn er geen betrouwbare percentages bekend, maar is het duidelijk dat een ziekte vaak voorkomt, dan wordt dit onderzoek ingedeeld in de categorie met score 1: er is sprake van een verhoogde kans op de ziekte
Als een hondenras bijvoorbeeld vijf aandoeningen heeft, dan wordt het aantal minpunten als volgt bepaald door:
- per aandoening de ernst van de ziekte vast te stellen
- per aandoening de behandelbaarheid vast te stellen
- het risico op die aandoening (de prevalentie) te bepalen
- vervolgens de som van het aantal minpunten van 1 en 2 te nemen
- en deze som te vermenigvuldigen met de minpunten van 3;
- dit geeft het aantal minpunten per aandoening
- van de (in dit geval) vijf aandoeningen worden de scores opgeteld
- vervolgens wordt bepaald binnen welke categorie de score valt:
- weinig bezwaren bekend: score tot 5 minpunten
- gering risico op erfelijke aandoeningen: score tot 10 minpunten
- beduidend risico: score tot 20 minpunten
- hoog risico: score tot 40 minpunten
- zeer hoog risico: score 40 minpunten of hoger
Deze indeling is arbitrair. Volgens sommige deskundigen zou er met hondenrassen met meer dan 8 minpunten al niet meer gefokt moeten worden. Dus eigenlijk is het advies op de RashondenWijzer nog te positief. Zouden we het advies van deze deskundigen volgen, dan blijven er vrijwel geen hondenrassen meer over. Een score van 8 staat voor één aandoening, die ernstig is (score 1), die matig behandelbaar is (score 1) en die extreem vaak voorkomt (score 4). Kijk voor meer informatie in de Verantwoording.
Wij stimuleren dierenliefhebbers om een hond uit het asiel te halen. Er zitten ontzettend veel honden in het asiel die op zoek zijn naar een baasje. Kijk voor een asielhond op www.ikzoekbaas.nl.
Mocht je toch een hond uit een nestje willen aanschaffen, dan adviseert Dier&Recht te kiezen voor een naturashond of kruising (de zogenaamde mengelmoesjes). Een rashond, ook al heeft deze een stamboom of gezondheidsverklaring, heeft vaak een grotere kans op erfelijke aandoeningen dan een naturashond of kruising. Rashonden kosten bovendien vaak veel meer geld.
Bij ‘rashonden’ zonder stamboom (ook wel 'look-alikes' genoemd) komen vaak dezelfde erfelijke aandoeningen voor als bij rashonden met stamboom.
Mocht je toch een rashond (met of zonder stamboom) willen aanschaffen, dan is het belangrijk dat je met behulp van de RashondenWijzer kijkt welke erfelijke aandoeningen bij de hond van jouw keuze voorkomen. Leg jouw bevindingen voor bij de fokker of betreffende rasvereniging. Verifieer of de ouderdieren getest zijn op erfelijke aandoeningen en vraag naar de resultaten en naar garanties. Er zijn enkele rasverenigingen en fokkers die uitgebreid testen op afwijkingen, maar er zijn er ook velen die dit niet doen! In de praktijk is het helaas erg lastig om bonafide en verantwoorde fokkers te onderscheiden van fokkers van honden met een groot risico op erfelijke aandoeningen. Lees ook onze tips en adviezen over het aanschaffen van een hond.
Of je nu kiest voor een naturashond, een kruising, of een rashond mét of zonder stamboom, jouw keuze dient weloverwogen te zijn! Naast erfelijke aandoeningen dien je ook alert te zijn op o.a. malafide hondenhandel. Malafide hondenfokkers fokken uitsluitend uit winstbejag. De omstandigheden waarin de moeders en pups leven zijn schrijnend. De honden leven in vieze krakkemikkige hokken, vaak zonder enige medische zorg en aandacht. De moeders van de pups moeten zoveel nestjes werpen dat er geen tijd meer is om te herstellen van zware bevallingen. Voor meer informatie over de malafide hondenhandel verwijzen wij je naar de uitzending van Zembla.
Voor de RashondenWijzer is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van Nederlandse bronnen, zoals de gezondheidsinventarisaties van de Raad van Beheer. Indien deze niet of nauwelijks beschikbaar waren, is eveneens gebruik gemaakt van buitenlandse bronnen. De buitenlandse bronnen die gebruikt zijn, betreffen allemaal internationaal onderzoek.
In de praktijk blijken erfelijke aandoeningen zich internationaal te verspreiden. Dit komt omdat in Nederland over het algemeen dezelfde rasstandaarden (eisen aan het uiterlijk van de hond) worden gehanteerd als in het buitenland. Deze rasstandaarden gaan gepaard met specifieke erfelijke aandoeningen. Uit literatuuronderzoek blijkt dat binnen- en buitenlandse rapporten elkaar onderschrijven en bevestigen.
Let op: Wel is het mogelijk dat de prevalentie (de mate van voorkomen van een erfelijke aandoening in de populatie) in Nederland enigszins afwijkt van de prevalentie in het buitenland. Dit zal met name gelden voor de erfelijke aandoeningen die niet ontstaan door het uiterlijke kenmerken, maar door inteelt meer voorkomen in een bepaalde populatie. De erfelijke aandoeningen die wel gerelateerd worden aan uiterlijke kenmerken, zullen vergelijkbaar zijn qua prevalentie tussen de Nederlandse populatie en de populaties in het buitenland, doordat het uiterlijk van de hond wereldwijd wordt gebaseerd op de rasstandaard. Het is daarom mogelijk dat de scores voor prevalentie, bij nieuw (Nederlands) onderzoek of nieuwe inzichten, naar boven of naar beneden zullen worden bijgesteld. De scores voor de ernst en behandelbaarheid zijn in alle landen gelijk.
Wanneer je ervan overtuigd bent dat de prevalentie (de mate van voorkomen van een erfelijke aandoening in de populatie) niet overeenkomt met de praktijk in Nederland, willen wij jou vragen jouw argumenten te voorzien van wetenschappelijk onderzoek of een gezondheidsinventarisatie en te sturen aan info@dierenrecht.nl. Wij zullen deze dan in behandeling nemen.
De conclusie van het onderzoek van Dier&Recht luidt dat maar heel weinig hondenrassen nog ‘echt’ gezond zijn. De meeste rashonden worden namelijk doorgefokt op uiterlijke kenmerken; inteelt en erfelijke aandoeningen zijn het gevolg. De hondenrassen die het beste scoren in de RashondenWijzer zijn vaak die hondenrassen die het minst onderzocht zijn. Anders gezegd: bij meer onderzoek zouden mogelijk meer erfelijke aandoeningen ontdekt kunnen worden waardoor ook deze honden slecht kunnen scoren.
Er zijn echter wel rashondenfokkers die een gerichter fokbeleid voeren en hierbij rekening houden met (enkele) erfelijke aandoeningen. De kans op erfelijke aandoeningen zal bij deze rashonden lager kunnen zijn dan vermeld op de RashondenWijzer. Laat u daarom altijd uitgebreid voorlichten door de fokker. Verifieer daarbij of de ouderdieren getest zijn op de meest voorkomende erfelijke aandoeningen en vraag naar de resultaten. Wanneer fokkers u deze gegevens niet kunnen of willen tonen, ga dan op zoek naar een andere fokker!
De Raad van Beheer heeft in haar doelstelling ‘het behouden en verbeteren van hondenrassen’ staan. Dat is wat vreemd, want hoe kun je iets verbeteren, terwijl je het wilt behouden? In de praktijk blijkt dat van het behoud weinig terecht komt; de oorspronkelijke Cavalier King Charles Spaniël in de 17e eeuw ziet er heel anders uit dan de Cavalier zoals wij die kennen. Ook rassen als de Engelse Bulldog en Duitse Herdershond zijn de afgelopen decennia veranderd, dit is vaak ten koste gegaan van de gezondheid.
Het uiterlijk van onze rashonden wordt bepaald door mode en smaak. Het hebben van een echte rashond geeft mensen vaak een gevoel van status. Wat veel mensen niet weten is dat een echte rashond geen garantie is op een gezonde hond. Eerder het tegendeel; het doorfokken op uiterlijke kenmerken creëert honden die vaak lijden aan diverse erfelijke aandoeningen. Rashonden fokken heeft tegenwoordig geen echt doel meer, de meeste honden worden niet meer ingezet voor specifieke doelen waar ze oorspronkelijk voor gefokt zijn, zoals het hoeden van schapen of de jacht. Het gaat er alleen nog om wat mensen “mooi” vinden.
De wereld zit helaas vol met broodfokkers en malafide hondenhandelaren die dierenwelzijn volstrekt onbelangrijk vinden en handelen uit winstbejag. Of je nu een naturashond of rashond aanschaft, je dient als koper altijd op je hoede te zijn voor zogenaamde broodfokkers.
Bij broodfokkers worden fokteven en pups onder schrijnende omstandigheden gehouden. De honden leven vaak in vieze krakkemikkige hokken, vaak zonder enige medische zorg en aandacht. De fokteven moeten zoveel nestjes werpen dat er geen tijd meer is om te herstellen met ziekte en sterfte als gevolg. Daarnaast raden wij je aan te vragen naar herkomstpapieren en inentingen van de pup. Er zijn namelijk handelaren die op grote schaal pups uit het buitenland halen, waarbij eveneens vaak weinig controle is op gezondheid- en welzijnsomstandigheden. Voor meer informatie over de malafide hondenhandel verwijzen wij je naar de uitzending van Zembla.
Lees ook onze tips en adviezen over het aanschaffen van een hond.
Een ziektekostenverzekering voor jouw hond dekt onverwachte medische kosten. De premies kunnen afhankelijk van het hondenras erg variëren. De kosten van behandeling van erfelijke aandoeningen worden door verzekeraars vaak uitgesloten. Lees daarom de polisvoorwaarden goed door!
De RashondenWijzer geeft een goede indicatie. Het kan zijn dat door nieuw vergaarde kennis conclusies veranderen, maar het zal niet gauw gebeuren dat een negatief koopadvies ineens positief wordt. De RashondenWijzer geeft zo goed mogelijk de huidige stand van onze kennis weer. Vergissingen zijn nooit uit te sluiten en worden hersteld indien hiertoe aanleiding is. De database is zo opgezet dat verbeteringen snel door te voeren zijn. De RashondenWijzer is a work in progress! Ook maakt de RashondenWijzer gebruik van buitenlandse bronnen, die in sommige gevallen wellicht kunnen afwijken van de Nederlandse situatie.
Stuur een e-mail naar info@dierenrecht.nl, voorzien van jouw argumenten en liefst ook voorzien van een (wetenschappelijke) onderbouwing. Houd er s.v.p. rekening mee dat één (goede) ervaring met één of enkele honden niet hoeft te betekenen dat er geen verhoogde kans op erfelijke ziekten is bij dit specifieke ras.