Sinds 2012 is de melkconsumptie in Nederland met 14 procent gedaald, meldt RTL Nieuws. Die trend is zichtbaar in vrijwel alle westerse landen. De negatieve gezondheidseffecten, de overbelasting van de planeet, en het dierenleed dat schuilgaat achter een glas melk, spelen de melkindustrie parten.
Geen idylle
Bij een glas melk denken de meeste mensen aan een grazende koe, vergezeld door een dartelend kalfje in een groene wei vol veldbloemen, weidevogels, bijen en vlinders. De realiteit is anders: melkkoeien staan een groot deel van het jaar – of zelfs het hele jaar – in een stal. Ze hebben vaak gezondheidsproblemen, bijvoorbeeld uierontstekingen, als gevolg van de veel te hoge melkproductie.
Melkproductie is alleen mogelijk als een koe jaarlijks een kalf ter wereld brengt. De melk is bestemd voor de consument – dus het kalfje wordt direct na de geboorte bij zijn moeder weggehaald. En wat gebeurt er met al die overbodige kalveren? Daar is een markt voor: die van het kalfsvlees, een van de meest dieronvriendelijke sectoren in Nederland.
Wat de insecten en weidevogels betreft: die verdwijnen in hoog tempo uit de met mest doordrenkte weilanden.
Plantaardig beter voor de planeet
Plantaardige alternatieven zijn dan ook veel beter voor de planeet. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Oxford veroorzaakt de productie van een glas koemelk bijna drie keer zoveel uitstoot van broeikasgassen, zoals methaan, als plantaardige alternatieven.
Voor de productie van een glas koemelk is bovendien meer dan tien keer zoveel landbouwgrond nodig als voor de productie van een glas havermelk. Voor amandel- of rijstmelk is weliswaar meer water nodig dan voor soja- of havermelk, maar nog steeds veel minder dan voor de productie van een glas koemelk.
Het Voedingscentrum beaamt dit:
"Voor de productie van sojadrink is minder land en water nodig dan voor de productie van koemelk. Ook is de uitstoot van broeikasgassen en meststoffen minder bij de productie van sojadrink."*
Melk niet goed voor elk
Voor veel consumenten spelen ook gezondheidsoverwegingen een rol. Al jarenlang stapelen de bewijzen zich op dat zuivel lang niet zo gezond is als altijd werd beweerd.
Melk bevat calcium, een belangrijk mineraal voor een sterk skelet en gebit, met name voor kinderen. Maar steeds meer experts betwijfelen of koemelk het beste voedingsmiddel is om ons lichaam van calcium te voorzien. Het bevat veel calorieën en een hoog percentage verzadigde vetten. Bovendien wordt het steeds vaker in verband gebracht met botontkalking, allergieën en chronische darmklachten.
Daar komt bij dat calcium ook in plantaardige producten zit. Voedingswetenschapper Van Laer zegt in het AD:
"Er zijn heel wat andere voedingsmiddelen die calcium bevatten en zelfs meer dan melk. Kinderen die geregeld peulvruchten, groene groenten, sesamzaadjes, tofu of (amandel-)noten eten, krijgen ook de nodige calcium binnen."
Planten zijn de nieuwe koeien
De zuivelconsumptie loopt al jaren terug, en zuivelvervangers zijn hot. Wereldwijd wordt de jaarlijkse groei van deze markt geschat op 10 à 20 procent. Bedrijven spelen daarop in: Danone zet zuivel steeds meer aan de kant ten gunste van soja en andere plantaardige grondstoffen. Becel wijst er in een nieuwe commercial – met de slogan ‘planten zijn de nieuwe koeien’ – op dat plantendrank zorgt voor de helft minder CO2-uitstoot dan koemelk, en dus beter is voor het klimaat.
Het bedrijfsleven ziet dus kansen, en in sommige landen lijkt de overheid ook klaar voor een verandering. Zo spelen zuivelproducten sinds januari 2019 geen belangrijke rol meer in een gezond Canadees dieet. De Canadese overheid heeft haar ‘Schijf van Vijf’ aangepast, en adviseert nu een dieet dat voor 88 procent uit plantaardige eiwitten bestaat.
Waar wachten we nog op?
De boodschap is duidelijk: plantaardige alternatieven zijn beter voor de planeet, voor het welzijn van dieren en voor onze eigen gezondheid. De schappen liggen vol met lekkere, gezonde plantaardige zuivelproducten.
Waar wachten we nog op?
*Als je sojamelk koopt, kies dan gecertificeerde, biologische sojamelk. De productie daarvan gaat niet ten koste van de oerwouden en wordt geproduceerd zonder pesticiden.
